Miło nam poinformować, że Chmielewski & Partnerzy Kancelaria Prawna w Warszawie uzyskała dla Klienta – Starosty Powiatowego precedensowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zgodnie z wyrokiem WSA Starosta nie musi zwracać do budżetu państwa subwencji oświatowej w kwocie ponad kilkuset tysięcy złotych, przyznanej na uczniów w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i placówkach kształcenia ustawicznego, którzy zostali wykazani w Systemie Informacji Oświatowej na dzień 30 września, a w trakcie trwania roku szkolnego z różnych powodów przestali uczęszczać do szkoły lub placówki, bądź nie uzyskali kwalifikacji semestralnej i w związku z tym zostali skreśleni z listy uczniów. Orzeczenie WSA jest prawomocne i wyznacza nową linię orzeczniczą w sporach między Ministrem Finansów a jednostkami samorządu terytorialnego o zwrot subwencji oświatowej ogólnej.
Zwrot subwencji oświatowej za nieobecnych uczniów
Minister Finansów jest uprawniony do wydania decyzji, na podstawie której dana jednostka samorządu terytorialnego będzie zobowiązana do zwrotu subwencji oświatowej. Minister Finansów często korzysta z ww. uprawnienia, jeżeli stwierdzi, że dana subwencja była nienależnie pobrana, tj. wydatkowana nieprawidłowo, w niewłaściwej wysokości lub na niewłaściwy cel. Subwencja oświatowa jest jednym ze źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, przeznaczonych na wydatki oświatowe w samorządzie. Przepis art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2267) wskazuje, iż w zakresie subwencji za lata poprzedzające rok budżetowy w przypadku, gdy ustalona dla jednostki samorządu terytorialnego część subwencji ogólnej jest wyższa od należnej, minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze decyzji zobowiązuje jednostkę do zwrotu nienależnej kwoty tej części subwencji, chyba że jednostka dokonała już wcześniej zwrotu nienależnie otrzymanych kwot. Wola ustawodawcy co do zakresu sytuacji w jakich należy stosować ww. przepis nie została w ustawie jasno wyrażona, w związku z czym budzi liczne wątpliwości i rozbieżności interpretacyjne.
W przedmiotowej sprawie Izba Administracji Skarbowej uznała, iż na uczniów/słuchaczy, którzy po dacie sprawozdawczej (30 września) w trakcie danego roku szkolnego nie uzyskali kwalifikacji semestralnej, bądź z różnych powodów zostali skreśleni z listy uczniów, subwencja oświatowa ogólna się nie należy. Powyższe stanowisko zostało podzielone przez Ministerstwo Finansów w zaskarżonej decyzji. Jednakże to, czy dany uczeń będzie uczęszczał do szkoły lub placówki przez semestr lub cały rok szkolny oraz to, czy dany uczeń uzyska kwalifikację semestralną lub ewentualnie zostanie skreślony z listy uczniów, jest zdarzeniem przyszłym i niepewnym, niezależnym od jednostki samorządu terytorialnego, a co więcej, żaden przepis ustawy nie nakłada na jednostkę samorządu terytorialnego obowiązku przewidywania tego typu sytuacji.
Nowa linia orzecznicza: nie trzeba zwracać subwencji, jeśli uczeń był obecny 30 września
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że taka decyzja Ministra Finansów narusza prawo w stopniu uzasadniającym jej uchylenie. W uzasadnieniu wyroku WSA podkreślił, iż w Systemie Informacji Oświatowej (SIO) należy wykazać liczbę uczniów/słuchaczy objętych obowiązkiem nauki na dzień sprawozdawczy, a nie liczbę uczniów/słuchaczy obecnych lub nieobecnych w tym dniu. Zdaniem Sądu „Nieobecność ucznia na dwóch pierwszych zajęciach lekcyjnych nie stanowi żadnej przesłanki do uznania, iż tenże uczeń nie uczęszcza do szkoły”. WSA zauważył, że organ nie powinien także pomijać stanowiska Ministra Edukacji Narodowej wyrażonego w opinii z 2020 r., zgodnie z którym w szkole dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych uczeń/słuchacz jest zobowiązany do uczestnictwa w przynajmniej 50% zajęć, w związku z czym uczniowie, którzy na dzień sprawozdawczy byli wpisani do dziennika i do księgi uczniów, winni być wykazani w SIO, niezależnie od ich obecności w szkole w dzień sprawozdawczy. Co więcej, MEN wskazał, iż „Należy zaznaczyć, że jednym z warunków nabycia statusu ucznia/słuchacza jest przejście procesu rekrutacyjnego. Rezultatem pozytywnie zakończonej rekrutacji jest przyjęcie do szkoły. O przyjęciu do szkoły decyduje jej dyrektor. Status ucznia/słuchacza nabywa się z chwilą przyjęcia do szkoły.” Analogicznie wygląda sytuacja w przypadku wprowadzania do SIO danych słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych – status słuchacza kwalifikacyjnych kursów zawodowych nabywa się z chwilą przyjęcia na kurs. W związku z tym w dniu sprawozdawczym osoby figurujące w księdze słuchaczy należy uwzględnić w SIO.
Wyrok WSA i wyznaczony przezeń kierunek orzeczniczy przełoży się na ograniczenie wątpliwości interpretacyjnych co do wydatkowania subwencji oświatowej przez JST oraz stosowania art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w przypadku uczniów nieobecnych, ale objętych obowiązkiem nauki.
We wcześniejszym okresie Kancelarii Prawnej Chmielewski & Partnerzy w Warszawie udało się uzyskać szereg korzystnych dla Klientów, analogicznych wyroków sądów administracyjnych, dotyczących wydatkowania dotacji oświatowych przyznanych Młodzieżowym Ośrodkom Wychowawczym i instytucjom oświatowym o podobnym charakterze.